Χριστιανική διδασκαλία και ηθική: αλήθεια ή αυθαιρεσία;

"Το πνεύμα είναι εκείνο που ζωοποιεί, η σάρκα δεν ωφελεί τίποτε· τα λόγια που εγώ σας μιλάω, είναι πνεύμα και είναι ζωή· όμως, είναι μερικοί από σας, που δεν πιστεύουν". Ιωάννης 6:63.

Γιατί η χριστιανική διδασκαλία και ηθική είναι αληθινή και όχι αυθαίρετη; Γιατί πρέπει να την ακολουθήσει κανείς; Υπάρχουν κι άλλες, ίσως καλύτερες -θα ισχυριστεί κάποιος- εναλλακτικές ηθικές. Οι άνθρωποι έχουν εκπονήσει τόσες θεωρίες για να αρνηθούν ή να θεμελιώσουν διάφορα συστήματα ηθικής, σύμφωνα βέβαια με το περιεχόμενο και την ερμηνεία που δίνουν στην ηθική ή στις ιδέες τους. 

Έτσι, μπορεί να  ακολουθείς ηθικές αρχές, γιατί θεωρείς απλά ότι  είναι το σωστό. Τελεία, δεν χρειάζεται άλλη εξήγηση. Μπορεί να το κάνεις, επίσης, διότι πιστεύεις ότι δημιουργεί μία σταθερότητα στις σχέσεις και τις δομές της κοινωνίας. Η ηθική συγκρατεί τη διάβρωση και παρέχει ένα πλαίσιο για να είναι κανείς  ηθικά ικανοποιημένος. Σε τελική ανάλυση, όλοι  επωφελούμαστε από μία δέσμευση σε κάποιους ηθικούς κανόνες, ιδιαίτερα όταν προωθούνται τα "αμοιβαία πλεονεκτήματά μας".

Οι σκεπτικιστές, από την άλλη, θα αμφισβητήσουν τέτοιες απόψεις. Κανένα ηθικό καθήκον ή ηθικό κίνητρο δεν έχει ουσιαστική βάση, όλα εξαρτώνται από τις υποκειμενικές μου κρίσεις. Είμαι ελεύθερος να συμπεριφερθώ όπως μου αρέσει και μου φαίνεται σωστό. Στο κάτω κάτω, δεν υπάρχει κάτι αντικειμενικά ορθό ή κάτι εκ φύσεως λάθος.  Έτσι, μπορώ να ακολουθήσω μια ασταθή και υβριδική "ηθική", εύκολα προσαρμόσιμη στις προτιμήσεις μου. Ή να την αρνηθώ εντελώς, πηγαίνοντας "πέρα από το καλό και το κακό".

Απέναντι σε κάθε αντίληψη ή μη περί ηθικής, η χριστιανική διδασκαλία δεν στέκει μετέωρη, γιατί δεν είναι αυθαίρετη.  Έχει ιστορική βάση τη μαρτυρία του Χριστού και την  ανάστασή Του. Ο Χριστός διακήρυξε: "Εγώ γι' αυτό γεννήθηκα, και γι' αυτό ήρθα στον κόσμο, προκειμένου να δώσω μαρτυρία για την αλήθεια" (Ιωάννης 18:37). Επίσης, η ηθική του  γνήσιου χριστιανισμού εκπληρώνει τη διδασκαλία της, γιατί στηρίζει όλη της την ουσία και τη δύναμη στον Ιησού Χριστό, και όχι σε αρχές ηθικής. Ο Χριστός, επειδή ήταν Θεός και όχι απλά ένα ηθικός άνθρωπος, μπόρεσε να μεταστρέψει με τη θυσία του έναν εξωτερικό ηθικό νόμο σε έναν εσωτερικό νόμο πνεύματος και ζωής. Έναν νόμο που δεν υπολογίζει ατομικό συμφέρον, περιστάσεις, κέρδη και ζημιές.

Όλα τα παραπάνω που  υποστήριξα για τη διδασκαλία και την ηθική του χριστιανισμού έχουν αντικειμενική και ιστορική θεμελίωση, που κορυφώνεται με την ιστορική παρουσία του Χριστού. Επίσης, είναι εμπειρικά παρατηρήσιμα: τα βλέπουμε στα πρόσωπα εκατομμυρίων χριστιανών που τα έζησαν και τα ζουν. Φυσικά κάποιος μπορεί να τα αρνηθεί ως μεταφυσικά: δεν είναι επιστημονικά μετρήσιμα, ούτε πειραματικά ελέγξιμα. Αν απαιτείται τέτοια απόδειξη, δεν μπορώ να αποδείξω την αντικειμενικότητά τους. Όμως, θα πω ότι  δεν υπάρχει αντικειμενική  απόδειξη  ούτε για τις ιδέες της ισότητας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης. Τις ασπαζόμαστε και τις πιστεύουμε απλά, επειδή απορρέουν από την ηθική μας συνείδηση -ακόμη κι αν δεν εφαρμόζονται πάντα- και θα ήμασταν εντελώς παράλογοι αν τις αμφισβητούσαμε, γιατί  αποτελούν παγκόσμιες σταθερές. Κατά τον ίδιο λόγο, γιατί να αμφισβητούμε τις χριστιανικές ηθικές αρχές και την εγκυρότητά τους; Μήπως επειδή έχουν μεταφυσικές συνέπειες που μας φέρνουν σε αμηχανία;

Πόσο απαραίτητη είναι η ανταμοιβή των παιδιών;

 "... όχι με οφθαλμοδουλεία, ως ανθρωπάρεσκοι, αλλ' ως δούλοι Χριστού· εκπληρώνοντας το θέλημα του Θεού από ψυχής, δουλεύοντας με καλή διάθεση σαν να το κάνετε στον Κύριο, και όχι σε ανθρώπους". Εφεσίους 11:15.

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι η ανταμοιβή είναι σημαντική για την ενθάρρυνση που μας προσφέρει.  Όταν μας ανταμείβουν, γεμίζουμε ηθική ικανοποίηση, αυτοπεποίθηση και δύναμη να συνεχίσουμε. Ο Κύριος ξέρει να μας ανταμείβει, εντούτοις, μας ζητά να Τον υπακούμε, χωρίς το μυαλό μας να γυρίζει στο τι θα κερδίσουμε απ' αυτό. Μας καλεί να δουλεύουμε με απλότητα και καλή διάθεση, ανεξάρτητα από τις  όποιες ευλογίες και ανταμοιβές.

Ο ρόλος της ανταμοιβής έχει την αξία του και για τα παιδιά,  ωστόσο υπάρχουν όρια. Συχνά, αν θέλουμε να πείσουμε το παιδί να κάνει κάτι, που διαφορετικά δεν θα έκανε, του υποσχόμαστε κάποια ανταμοιβή. Για παράδειγμα, λέμε: "Αν εργαστείς σκληρά στο σχολείο και πάρεις καλούς βαθμούς, θα σε αφήσω να πας με τους φίλους μία εκδρομή." Ή λέμε στα μικρότερα παιδιά: "Αν στρώσεις το τραπέζι, θα σε αφήσω να φας γλυκό".

Πολλοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι το να ανταμείβεις συχνά μια καλή προσπάθεια, είναι σαν να θέτεις σε λειτουργία ένα σύστημα που θα δυσκολευτείς στο μέλλον να σταματήσεις. Και αυτό γιατί το παιδί μαθαίνει ότι η δωρεάν πράξη δεν υπάρχει. Πρακτικά το διακύβευμα είναι το εξής: για να μεγαλώσει το παιδί, χρειάζεται να μάθει να αναλαμβάνει ευθύνες, να εργάζεται καλά για τον εαυτό του, να βάζει στόχους και να τους ακολουθεί ανεξάρτητα από το τι θα κερδίσει. Να στρώνει το τραπέζι για να βοηθήσει τον άλλο, χωρίς να περιμένει κάποιο όφελος. Εξίσου πολύτιμο μάθημα και στον πνευματικό τομέα. Να μάθει να υπακούει στον Θεό χωρίς υπολογισμούς.

Αντίθετα από τις διαρκείς ανταμοιβές υλικού τύπου, δεν χρειάζεται να φείδεται κανείς την ενθάρρυνση, την επιβράβευση και τα συγχαρητήρια. Με το να δείχνει η οικογένεια την ευχαρίστηση και την περηφάνια της -με την καλή έννοια του όρου- το παιδί θα αισθανθεί επίσης ικανοποιημένο και δυνατό να συνεχίσει τις προσπάθειές του.

Επομένως, μία συστηματική ανταμοιβή δεν βοηθά. Κλείνοντας, καμιά ανταμοιβή δεν έχει μεγάλη επίδραση και διάρκεια στη μνήμη του παιδιού, αν δεν συνοδεύεται από λόγια ενθάρρυνσης, επαίνου και ευχαρίστησης προς το παιδί. Γιατί να του τα στερήσουμε; Ακόμη και για τις μικρές προσπάθειες που βλέπουμε ότι φιλότιμα καταβάλλει, ας το επιβραβεύουμε.

Αφήνοντας το σκοινί

"Και ο Κύριος είπε στον Άβραμ: Βγες έξω από τη γη σου, και από τη συγγένειά σου..." Γένεση 12:1.

"Με πίστη ο Αβραάμ υπάκουσε [...] και βγήκε έξω, μη ξέροντας πού πηγαίνει". Εβραίους 11:8.

Και αν ο Θεός σού έλεγε σήμερα να κάνεις το ίδιο, να αφήσεις τον τρόπο που φαντάζεσαι τη ζωή και θέλεις να τη ζήσεις, και να ξεκινήσεις ένα ταξίδι πίστης μαζί Του, ποια θα ήταν η απάντησή σου;

Ομολογώ ότι περισσότερο μου αρέσει να διαβάζω την ιστορία του Αβραάμ και να την ακούω να κηρύττεται, παρά να τη ζω. Αλλά η βιβλική ιστορία γράφτηκε γιατί αρκετοί άνθρωποι  καλούνται να τη ζήσουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Ο καθένας μας έχει τη δική του ζωή, που κάπως την έχει φανταστεί και έτσι φυσικά θα ήθελε  να τη ζήσει. Στον Αβραάμ η φαντασία ταίριαξε με την πραγματικότητα. Είχε τα πάντα στην Ουρ των Χαλδαίων, και είναι να θαυμάζεις πώς άφησε μια καλά ριζωμένη και ασφαλή ζωή για χάρη των υποσχέσεων ενός Θεού που δεν ήξερε ακόμη καλά καλά.

Το έκανε όμως! Ταξίδεψε προς μια άγνωστη γη, χωρίς πολλές διευκρινήσεις ή μακροπρόθεσμο αναλυτικό σχέδιο. Θεωρώ ότι αν ο Αβραάμ "πέτυχε" να ονομαστεί πατέρας της πίστης και φίλος του Θεού, είναι γιατί κάποια στιγμή στη ζωή του άφησε εντελώς το σκοινί που τον έδενε με την όποια ασφάλεια σε πρακτικό και θεωρητικό επίπεδο και εμπιστεύτηκε έναν αληθινό Θεό.

Μόνο όταν αφήσεις το σκοινί που σε δένει με τη δική σου θεωρία για τη ζωή,  μπορείς να κατοικήσεις σε σκηνές περιφερόμενος από μέρος σε μέρος (Εβραίους 11:9), ενώ θα μπορούσες να είχες καλύτερη εναλλακτική. Και μόνο όταν κρατάς το σκοινί της πίστης, μπορείς να δεχτείς λόγια όπως: "Να ξέρεις με σιγουριά ότι το σπέρμα σου θα παροικήσει σε γη όχι δική τους, και θα τους υποδουλώσουν, και θα τους καταθλίψουν 400 χρόνια " (Γένεση 15:13).

Μόνο όταν κρατάς το σκοινί της πίστης, μπορείς να δοκιμαστείς περιμένοντας έναν υποσχεμένο Ισαάκ μέσα σε μια σιωπηρή και ακατανόητη αναμονή.

Και μόνο όταν έχεις αφήσει το σκοινί της λογικής και του συναισθήματος και έχεις πιαστεί με πίστη από τον αληθινό Θεό μπορείς να θυσιάσεις τον μονογενή Ισαάκ σου.

Κάτω από τέτοιους όρους, ναι, μπορείς να ακολουθήσεις τον Θεό στο δικό σου ταξίδι της πίστης. Και φυσικά δεν θα είσαι μόνος σου. Στο θεϊκό κάλεσμα να βγεις έξω από τη ζώνη της ασφάλειάς σου, δεν καλείσαι να εμπιστευτείς τόσο τη φύση σου, την καρδιά σου ή τις δυνάμεις σου. Αυτά θα σε προδίδουν αρκετά συχνά. Καλείσαι να δεσμευτείς ότι θα εμπιστευτείς έναν δυνατό και αψευδή Θεό και να προχωρήσεις μέχρι τέλους μαζί του.

Μην πέσεις στην παγίδα των λανθασμένων συμβουλών

"Ας κρίνει ο Κύριος ανάμεσα σε μένα και σε σένα, και ας με εκδικήσει ο Κύριος από σένα· το χέρι μου, όμως, δεν θα είναι επάνω σου". Α' Σαμουήλ 24:12.

Ο Δαβίδ ήταν ένας άδικα κυνηγημένος άνθρωπος που ταλαιπωρήθηκε αρκετά στη ζωή του εξαιτίας της  ζηλοφθονίας του βασιλιά Σαούλ. Τα συναισθήματα του Σαούλ, απόρροια της πικρής συνειδητοποίησης ότι ο Κύριος τον είχε απορρίψει, τον έκαναν να εκφράζει  το μίσος του απέναντι στον  Δαβίδ με διάφορους τρόπους.

Ο Δαβίδ αναγκάστηκε να κρύβεται για  τον λόγο αυτό, και στην πορεία του οι θλίψεις, οι δοκιμασίες και η απειλή της ίδιας του της ζωής τού παρείχαν καλούς λόγους για να ζητά εκδίκηση. Όμως ο Δαβίδ δεν ανέλαβε ποτέ να εκδικήσει μόνος του τον εαυτό του, πιστεύοντας τα λόγια του Θεού: "Σε μένα ανήκει η εκδίκηση, και η ανταπόδοση" (Δευτερονόμιο 32:35).

Μια δύσκολη στιγμή κατά την οποία ο Δαβίδ μπήκε στον πειρασμό να αναλάβει να "διεκπεραιώσει" μόνος του την υπόθεσή του, ήταν όταν βρέθηκε να κρύβεται μαζί με τους άντρες του στο εσώτερο ενός σπηλαίου, στο οποίο και ο Σαούλ αναζήτησε καταφύγιο. Οι άντρες του υπέθεταν ότι αργά ή γρήγορα θα έπεφταν στην παγίδα του Σαούλ και θα σκοτώνονταν. Έτσι κατέφυγαν σε μια κακή, παρανοημένη θεολογία για να πείσουν τον Δαβίδ να αφαιρέσει τη ζωή του Σαούλ. Ανέφεραν λόγια που ο Θεός είχε πει στον Δαβίδ,  όπως ότι ο Θεός θα του παρέδιδε τους εχθρούς του στα χέρια του.

Ο Δαβίδ παρασύρθηκε αρχικά από τη λογική επιχειρηματολογία τους και, δρώντας ενστικτωδώς, έκοψε ένα κομμάτι ύφασμα από το ρούχο του Σαούλ. Όμως η καρδιά του τον έλεγξε και σταμάτησε μία πράξη εκδίκησης που θα τον οδηγούσε στον φόνο.

Είναι δύσκολο  να μην έχεις φίλους, αλλά  είναι πολύ χειρότερο να είσαι θύμα της γνώμης των φίλων σου. Πολλοί έχουν πέσει σε παρόμοια παγίδα, αλλά υπάρχουν και άλλοι που πρόλαβαν  μια κακή τροπή που θα μπορούσε να είχε πάρει η ζωή τους, μη δίνοντας τόπο στα "ορθά" συμπεράσματα και τις "καλοπροαίρετες" συμβουλές των φίλων τους. Να προσέχεις τις συμβουλές που ακούς. Πέρα απ' αυτούς που μπορεί σε βλάψουν συνειδητά, υπάρχουν και κάποιοι που μπορεί να σε βλάψουν, δυστυχώς, άθελά τους, θέλοντας απλά και μόνο να σε βοηθήσουν!

Η αξία της οικογενειακής μελέτης

"Κι αυτά τα λόγια, που εγώ σήμερα σε προστάζω, θα είναι στην καρδιά σου·  και θα τα διδάσκεις με επιμέλεια στα παιδιά σου, και θα μιλάς γι' αυτά όταν κάθεσαι στο σπίτι σου, όταν περπατάς στον δρόμο, και όταν πλαγιάζεις, και όταν σηκώνεσαι". Δευτερονόμιο 6:6-7.

Ο Μωυσής, όταν παρέλαβε τον νόμο του Θεού, δεν δημιούργησε ομάδες για να τον συζητήσουν, να σκεφτούν την ερμηνεία του και να καταγράψουν τις ποικίλες απόψεις και τα συμπεράσματά τους, ώστε να "οριστικοποιηθεί" το περιεχόμενό των εντολών. Ο Μωυσής μεταχειρίστηκε τον νόμο του Θεού με σεβασμό και ευλάβεια, όπως ακριβώς έπρεπε, διότι έβγαινε από το στόμα του Θεού.

Ο νόμος του Θεού έπρεπε να διαβάζεται συχνά "σε επήκοον όλων " (Δευτερονόμιο 31:11), ώστε να γνωρίζει ο λαός τα διατάγματα που έπρεπε  να πράττει. Όμως ταυτόχρονα, ο Θεός ανέθεσε  στους γονείς το καθήκον και την ευθύνη να διδάσκουν τακτικά και με επιμέλεια τα λόγια Του στα παιδιά τους σε όλες τις ευκαιρίες που τους δίνονταν. Στο σπίτι ιδιαίτερα. Νομίζω ότι όλοι κατανοούμε τι σημαίνει "με επιμέλεια", και πιστεύω ότι είναι πολλοί οι γονείς που το κάνουν, παρά την πίεση του χρόνου, την κούραση,  ή την πιθανή απροθυμία των παιδιών τους.

Είναι σημαντικό η οικογενειακή μελέτη να μην καταποντιστεί από τις άλλες ευθύνες και ασχολίες των μελών της οικογένειας. Και ειδικά στις μέρες μας, που οι απαιτήσεις της ζωής αυξάνουν και ο χρόνος ελαττώνεται, είναι  μεγάλη ευλογία για την οικογένεια και κομβικό σημείο της ισορροπίας, της σύνδεσης και της δύναμής της  η ώρα που αφιερώνεται στη μελέτη της Βίβλου. Ο όποιος χρόνος αφιερώνεται οικογενειακά στην παρουσία του Θεού δεν πάει ποτέ χαμένος. Εκτός από το ότι μαθαίνουμε το νόμο Του, με τον οποίο οφείλουμε να ευθυγραμμίζουμε τη ζωή μας, αντλούμε   ποικίλες ευλογίες που δεν αντιλαμβανόμαστε ότι απορρέουν άμεσα από την οικογενειακή μελέτη.

Χρήσιμο ή άχρηστο ξόδεμα;

"Τότε, η Μαρία, αφού πήρε μία λίτρα από πολύτιμη καθαρή νάρδο, άλειψε τα πόδια τού Ιησού, και με τις τρίχες της σκούπισε τα πόδια του· και το σπίτι γέμισε από την ευωδιά τού μύρου". Ιωάννης 12:3.

Έτυχε τις προάλλες να βρεθώ σε κάποιο φαρμακείο και η φαρμακοποιός μού έδωσε ένα μικρό δείγμα καλλυντικού λαδιού για το πρόσωπο, το οποίο ήταν 100% φυσικό, καθαρό απόσταγμα ευεργετικών και υπέροχων σε άρωμα λουλουδιών. Από περιέργεια έψαξα να μάθω για το προϊόν και φυσικά αυτό που έμαθα, εκτός από τη σύστασή του, ήταν ότι το κόστος του στο λίτρο ανέρχεται στα 3.300 ευρώ!

Και τότε θυμήθηκα εκείνη τη γυναίκα που στην εποχή του Χριστού διέθεσε ένα λίτρο καθαρής νάρδου για να αλείψει τον Κύριο με πολύτιμο άρωμα. Ήταν  εκείνο το αλαβάστρινο μπουκάλι που έσπασε για χάρη Του, από αγάπη και αφιέρωση. Δεν θα μπω στον κόπο να κάνω συγκρίσεις, γιατί ακόμη και στην εποχή μας, που τα χρήματα έχουν χάσει την αξία τους, το ποσό είναι πάρα πολύ μεγάλο.

Αν σχολιάζω το γεγονός, είναι γιατί υπάρχουν φορές που αισθάνομαι ότι, ως χριστιανοί μπερδευόμαστε σχετικά με τον τρόπο που δείχνουμε την αγάπη και την προσφορά μας στον Κύριο. Θέλουμε να θυσιάσουμε το καλύτερο μας, γιατί Τον αγαπάμε, αλλά ταυτόχρονα δεν θέλουμε και να ζημιωθούμε από τη θυσία αυτή τόσα πολλά. Και όταν ζημιωνόμαστε, δεν αισθανόμαστε  πολύ ευτυχείς γι' αυτές τις "απώλειες". 

Θέλουμε να  γίνει λόγος γι' αυτό που πράξαμε σαν μια ανάμνηση καλής μαρτυρίας, ένα καλό παράδειγμα, όπως γι' αυτή τη γυναίκα ο Χριστός είπε ότι η πράξη της θα κηρυχθεί στον κόσμο σε ανάμνησή της (Ματθαίος 26:13). Αλλά για να μείνει το καλό παράδειγμά μας, θα πρέπει να έχει προηγηθεί η πράξη της θυσίας μας.

Τέλος, θέλουμε οι άλλοι να διακρίνουν την αξία μας και να μας επιβραβεύσουν, αλλά όχι να επικρίνουν την προσφορά μας,  σχολιάζοντας την απώλεια. Ακριβώς όπως έκαναν οι άνθρωποι που αγανάκτησαν με τη γυναίκα που έχυσε το μύρο, θεωρώντας την πράξη της  μια υπερβολικά αυθόρμητη και περιττή ενέργεια. 

Νομίζω ότι όλα αυτά μαζί δεν γίνονται. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι αν αποφασίσουμε μια τέτοια θυσία για τον Χριστό, θα σπαταλήσουμε κάποτε το πολύτιμο μύρο μας, θα μείνει το καλό παράδειγμά μας, αλλά δεν θα προφυλαχτούμε ούτε από το κόστος ούτε από την κριτική.

Μαθαίνοντας την αυτάρκεια

"Ξέρω να περνώ με στέρηση, ξέρω και να έχω περίσσευμα· σε κάθε τι, και σε όλα, είμαι διδαγμένος, και να χορταίνω και να πεινάω, και να έχω περίσσευμα και να στερούμαι". Φιλιππησίους 4:12.

Υπάρχουν πολλά μαθήματα για να μάθουμε στη ζωή. Κάποια απ' αυτά τα μαθαίνουμε από τις συνθήκες, καθώς αποκτούμε  εμπειρία και σοφία στην πορεία μας. Θα ήθελα να αναφέρω μία προσωπική εμπειρία, που άλλαξε σε μεγάλο βαθμό όλη την οικονομική μου συμπεριφορά. Είναι βέβαιο ότι πολλοί έχουμε διδαχτεί με παρόμοιο τρόπο από τις συνθήκες της ζωής, όπως ακριβώς και ο απόστολος Παύλος στο παρελθόν. 

Σπούδαζα  στο εξωτερικό σε μία εποχή που δεν υπήρχε η ελεύθερη κυκλοφορία συναλλάγματος, αγαθών και ανθρώπων. Για να γραφτώ στη σχολή μου, να πληρώσω το ενοίκιο και να ζήσω, έπρεπε να πάρω διάφορα πιστοποιητικά, να τα στείλω στην Ελλάδα, να τα μεταφράσουν οι δικοί μου, να πάνε τα έγγραφα στην τράπεζα, ώστε η τράπεζα να μεταφέρει συγκεκριμένα ποσά στον λογαριασμό μου, στην Ευρώπη.

Μέσα σ' όλα αυτά, επέτρεπα στον εαυτό μου μερικές "περιττές δαπάνες",  έως τη στιγμή που η καθιερωμένη διαδικασία ανατράπηκε. Μια διαρκείας και ευρεία απεργία στην Ελλάδα παρέλυσε το όλο σύστημα με αποτέλεσμα να ξεμένω  από χρήματα και να κινδυνεύω να μη γραφτώ στη σχολή μου, να μην πληρώσω το ενοίκιο, και αρκετά άλλα που δεν θέλω να θυμάμαι. Για να λάβω τα απαραίτητα χρήματα, στήθηκε μία απίθανη γέφυρα από την Ελλάδα. Έπειτα από πολλές ταλαιπωρίες, χρήματα μού έστειλαν μέσω ενός οδηγού νταλίκας, τον οποίο δεν ήξερα και δε λέω πώς τον βρήκα και πού. 

 Το απρόβλεπτο αυτό γεγονός με ανάγκασε να σκέφτομαι και να επιλέγω αλλιώς, σε σημείο που όταν τελείωσα τις σπουδές μου, είχα εξοικονομήσει και χρήματα, που δεν ήξερα πώς να ξοδέψω. Είχα διδαχτεί να περιορίζω τον εαυτό μου για να μην πάθω τα ίδια.

"Ξέρω να περνώ με στέρηση, ξέρω και να έχω περίσσευμα..." (Φιλιππησίους 4:12), σημαίνει ότι  όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν,  αναγκαζόμαστε να μάθουμε να ζούμε διαφορετικά απ' ό,τι ξέραμε. Χρειάζεται, βέβαια, να εξαναγκάσουμε κατά κάποιο τρόπο τον εαυτό μας να περιορίζεται, όπως ο Παύλος, με τη χάρη του Θεού, έμαθε να "χορταίνει και να πεινάει", χωρίς πολλές γκρίνιες γι' αυτό που ζούσε. Ο Παύλος είχε μάθει να είναι αυτάρκης. Του αρκούσε αυτό που είχε και όχι αυτό που θα ήθελε ή θα του άξιζε να είχε. Εμείς;

Όταν ο ανόητος σπαταλάει

"Πολύτιμος θησαυρός και μύρα βρίσκονται στο σπίτι τού σοφού· ενώ ο άφρονας άνθρωπος τα κατασπαταλάει". Παροιμίες 21:20. 

Από όσο θυμάμαι, σαν παιδί και έφηβη, πρέπει να ήμουν αρκετά σπάταλη. Ίσως κάποιος πει ότι η σπατάλη είναι  χαρακτηριστικό τέτοιων ηλικιών,  αλλά η Βίβλος μάς λέει ότι ο ανόητος κατασπαταλά σε κάθε ηλικία. Γιατί; Γιατί η κρίση του για τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της ζωής και την αξία των πραγμάτων είναι λανθασμένη. Γιατί, επίσης, οι επιθυμίες του, η καλοπέρασή του και ο μιμητισμός τον οδηγούν  σε "πολυέξοδες" επιλογές.

Με τη λέξη "πολυέξοδες" ίσως γελάσετε. Στην εποχή της κρίσης που ζούμε, ποιος έχει τέτοια ευχέρεια, με τη μείωση των εισοδημάτων να μην επιτρέπει σε πολλούς να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες; Ωστόσο, οι επιλογές αποδεικνύονται "πολυέξοδες" σε συνάρτηση με ένα περιορισμένο ή ανεπαρκές για τη διαβίωση εισόδημα. Σε τελική ανάλυση, ας πάψουμε να συγκρινόμαστε  με τους πλούσιους, οι οποίοι διαθέτουν σίγουρα το πλεονέκτημα να σπαταλούν και να αποταμιεύουν ταυτόχρονα.

Επ' αυτού, παρατηρώ πολλές φορές παιδιά που έχουν καταπληκτικά κινητά, την ώρα που οι γονείς τους αδυνατούν να τους πληρώσουν τη διατροφή ή την εκπαίδευση. Φοιτητές που είναι τόσο συχνά "εξοδούχοι", ενώ πίσω τους κάποιοι δουλεύουν με κόπο για να καλύψουν τις ποικίλες ανάγκες τους.  Παρατηρώ γυναίκες και άντρες να γκρινιάζουν για τη δύσκολη οικονομική τους κατάσταση, ενώ την ίδια στιγμή δαπανούν για δευτερεύουσες ανάγκες, περιττά έξοδα και για τη διατήρηση ενός ατομικού και οικογενειακού προφίλ σε μία κοινωνία ανταγωνισμών και συγκρίσεων.

Ίσως είναι δύσκολο να πει κανείς στις μέρες μας ότι "πολύτιμος θησαυρός και μύρα βρίσκονται στο σπίτι τού σοφού" (Παροιμίες 21:20) όταν τα χρήματα εξατμίζονται τόσο γρήγορα. Ωστόσο, βρίσκονται πολύ περισσότερα αγαθά, αυτάρκεια και κυρίως σύνεση στη  διαχείριση όλων αυτών που ο Θεός δίνει απ' ότι στο σπίτι εκείνου που δεν ξέρει πώς να τα διαχειριστεί και τα σπαταλάει.

Αγχωθήκατε σήμερα;

"Μη μεριμνάτε για τίποτε· αλλά, σε κάθε τι, τα ζητήματά σας ας γνωρίζονται στον Θεό με ευχαριστία διαμέσου τής προσευχής και της δέησης..." Φιλιππησίους 4:6.

Μεριμνήσατε σήμερα; Μάλλον το κάνατε, και αν σας έλεγα να μην το κάνετε, θα απαντούσατε ότι είναι  ίσως αδύνατον. Η μέριμνα, ως εκδήλωση ανησυχίας και άγχους και όχι ως φυσιολογικής φροντίδας και πρόνοιας για τη ζωή, χαρακτηρίζει την ανθρώπινη φύση σε όλες της τις διαστάσεις. 

Η μέριμνα μάς σπρώχνει να αναλωθούμε συχνά πάνω από τις φυσικές ή διανοητικές μας δυνάμεις σε πράγματα που δεν μπορούμε πάντα να ελέγξουμε. Ανησυχούμε για τόσα πολλά ζητήματα, που μοιάζουν σημαντικά από τη σκοπιά που τα βιώνει κάποιος. Κανείς, ωστόσο, δεν θέλει να ζει με άγχος, διότι φθείρει και είναι ελάχιστα δημιουργικό. Αν εμείς  μιλάμε για τις αρνητικές επιπτώσεις τους άγχους  για την ψυχική και σωματική μας υγεία -πόσες επιστημονικές έρευνες δεν μας το θυμίζουν- ο Θεός έχει προηγηθεί! Μέσα στη Βίβλο αναφέρεται στις μέριμνες, το κακό τους, και στον τρόπο να λυτρωθούμε απ' αυτές.

Η προσευχή είναι ένας δρόμος, διότι λέμε τα ζητήματά μας στον Θεό. Η προσευχή, όμως, δεν φέρνει ανάπαυση από μόνη της. Χρειάζεται και η πίστη μας ότι ο Κύριος θα φροντίσει, αν δεν έχει ήδη φροντίσει, κι ας μην το βλέπουμε. Γιατί τον Θεό, Τον μέλλει για μας, είτε αγχωνόμαστε είτε ηρεμούμε.  Εκείνος ξέρει καλά ποια πράγματα έχουμε ανάγκη, πριν εμείς τα ζητήσουμε απ' Αυτόν (Ματθαίος 6:8). 

 Όταν λέει στη Βίβλο " [...] όλη τη μέριμνά σας ρίξτε την επάνω σ' αυτόν, επειδή αυτός φροντίζει για σας" (Α' Πέτρου 5:7), ο Θεός δίνει συμβουλή και εντολή μαζί. Μας συμβουλεύει να σταματήσουμε τις αγχωτικές σκέψεις και δράσεις και να Τον εμπιστευτούμε. Μας λέει, όμως, να το κάνουμε, όχι μόνο να Του το λέμε. Με τη δύναμή Του να αρνηθούμε να αγχωθούμε, δαμάζοντας τις σκέψεις που καλπάζουν και βάζοντας στη θέση τους την πίστη.

Πιστεύω ότι το να ρίχνουμε τη μέριμνά μας στον Θεό, δεν είναι θέμα "αυτοματισμού" της προσευχής. Χρειάζεται και η ενεργή συνδρομή μας, δηλαδή, να πούμε όχι στο άγχος γι' αυτά που ο Θεός έχει ήδη φροντίσει και έχει πει ναι.

(Φωτογραφία από το themuse.com)

Όταν ο δισταγμός καθοδηγεί τη συμπεριφορά

"Ας ζητάει, όμως, με πίστη, χωρίς να διστάζει καθόλου· επειδή, αυτός που διστάζει μοιάζει με κύμα τής θάλασσας, που κινείται από τους ανέμους και συνταράζεται.   Επειδή, ας μη νομίζει ο άνθρωπος εκείνος ότι θα πάρει κάτι από τον Κύριο". Ιάκωβος 1:6-7.

Μπορεί κάποιος να περπατήσει διά της πίστεως όταν η στεγνή λογική του έρχεται να ανατρέψει όσα η πίστη και ο Λόγος του Θεού τον βεβαιώνουν; Πόσο εύκολο είναι να προχωρήσει κάποιος μπροστά, χέρι χέρι με την αμφιβολία και το δισταγμό;  Η Βίβλος λέει ότι δεν γίνεται, γιατί "άνθρωπος δίγνωμος είναι ακατάστατος σε όλους τούς δρόμους του" (Ιάκωβος 1:8). Το επιβεβαιώνω απόλυτα,διότι όσες φορές προσπάθησα να συμφιλιώσω την πίστη και τη διγνωμία, δεν  τα κατάφερα ποτέ. Περισσότερο μπερδεύτηκα, ταλαιπωρήθηκα και λύπησα τον Κύριο.

Σκεφτείτε ότι ο Θεός σάς  ζητάει να κάνετε κάτι το οποίο ξεφεύγει από τη λογική σας, τον χαρακτήρα σας, ή και τις δυνατότητές σας. Υπάρχουν τέτοια παραδείγματα στην Αγία Γραφή! Ο Αβραάμ, ο Γεδεών, ο Ιωσήφ, ο άντρας της Μαρίας, και άλλοι, ήταν άνθρωποι που προχώρησαν ενάντια στη λογική και τους όποιους δισταγμούς τους. 

Όταν  διστάζουμε να προχωρήσουμε  σύμφωνα με όσα ο Θεός μάς έδειξε, είτε γιατί σκοντάφτουν στο ατομικό σύστημα σκέψης μας είτε γιατί δεν είμαστε βέβαιοι ότι αυτό είναι "το καλύτερο"  για μας είτε γιατί φοβόμαστε, τότε η διγνωμία κερδίζει έδαφος. Μαζί της έρχεται και ο εχθρός, να καταλάβει τον χώρο που η αμφιβολία μας του αφήνει. 

Η διγνωμία πηγάζει από την τάση να είναι κανείς αναποφάσιστος. Μπορεί αυτό να συμβαίνει συχνά ή μόνο σε σχέση με σοβαρά ζητήματα. Ωστόσο, είτε για απλά είτε για σημαντικά πράγματα, η διγνωμία μάς οδηγεί σε ασταθή πορεία.  Όταν στεκόμαστε αναποφάσιστοι, καταλήγουμε διχασμένοι. Προσπαθούμε να πάμε μπροστά, να δείξουμε πίστη, αλλά ταυτόχρονα θέλουμε να εξασφαλιστούμε. Μπορεί να προσευχόμαστε, να ζητάμε οδηγία από τον Θεό, ακόμη και συμβουλή από άλλους. Λέμε ότι έτσι πρέπει να κάνουμε, αλλά στην πράξη δεν κάνουμε τίποτα.

Ο  δρόμος για να λυτρωθεί κάποιος από το δισταγμό και τη διγνωμία, είναι να πάψει να καλλιεργεί διαρκώς αμφιβολίες και να εμπιστευτεί το Θεό και τη δύναμη Του. Έχουμε κάποια δεδομένα; Μας δίδαξε ο Κύριος μέσα από το Λόγο Του; Μας έδειξε τι θα πρέπει να κάνουμε; Ας το κάνουμε, κλείνοντας την πόρτα σε άγονες σκέψεις.  Αμφιβολίες και δισταγμοί θα έρχονται στη ζωή μας, το θέμα είναι αν θα ακούσουμε αυτά ή τον Θεό.

Μεταξύ σωστού και λάθους

"Όποιος, όμως, αμφιβάλλει, αν φάει, κατακρίνεται· επειδή, δεν τρώει από πίστη· και κάθε τι που δεν γίνεται από πίστη, είναι αμαρτία". Ρωμαίους 14:23.

Πολλές συζητήσεις γίνονται μεταξύ χριστιανών για το τι ακριβώς είναι σωστό ή λάθος σε ό,τι αφορά τις επιλογές που κάνει κάποιος σε διάφορα θέματα. Πρόκειται κυρίως για απόψεις οι οποίες δεν είναι πάντα "ξεκάθαρες", γι' αυτό και αποτελούν συχνά πεδίο αντιπαράθεσης.  Συζητάμε, για παράδειγμα, αν μπορούμε και σε ποιο βαθμό να συμμετέχουμε σε κοσμικές συναναστροφές, εκδηλώσεις, ή διασκεδάσεις. Τι επιτρέπεται να βλέπουμε ή ν' ακούμε. Πού είναι τα όρια μεταξύ σεμνής και προκλητικής ενδυμασίας, και άλλα παρόμοια. Εν ολίγοις, αναρωτιόμαστε: επιτρέπεται αυτό ή απαγορεύεται;

Αυτό που γίνεται αντιληπτό από τέτοιου είδους συζητήσεις, είναι ότι σοβαροί χριστιανοί διαφέρουν κάποιες φορές στον τρόπο που αντιλαμβάνονται επιμέρους θέματα συμπεριφοράς. Ο απόστολος Παύλος αντιμετώπισε παρόμοιο πρόβλημα όταν οι χριστιανοί της εποχής του διαφωνούσαν στο αν έπρεπε να τρώνε ειδωλόθυτα ή όχι, αν έπρεπε να τηρούν κάποιες εβραϊκές παραδόσεις, όπως το Σάββατο, και άλλα. Το θέμα δεν ήταν και τόσο απλό -όπως και στις μέρες μας δεν είναι- γιατί  η όλη συζήτηση επηρέαζε τις σχέσεις και την ενότητα τους.

Καθώς διαβάζει κανείς, βλέπει ότι ο Παύλος δεν έδωσε αυστηρές εντολές για το τι επιτρεπόταν και τι απαγορευόταν. Δηλαδή, δεν έκανε μια λίστα με όλα εκείνα που οι χριστιανοί έπρεπε να κάνουν ή να μην κάνουν. Ωστόσο, έδωσε ξεκάθαρες οδηγίες για το πώς έπρεπε κάποιος να επιλέγει ή να αποφεύγει πράγματα. Η συνείδηση του κάθε χριστιανού, η πίστη του και η οδηγία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή του ήταν και είναι καθοριστικής σημασίας. Γι' αυτό, αν για κάτι αμφιβάλλεις, ή αισθάνεσαι αδύναμος και ρέπεις σ' αυτό, επίσης, αν η συνείδησή σου σε ελέγχει μέσω του Αγίου Πνεύματος, μην το κάνεις, γιατί "κάθε τι που δεν γίνεται από πίστη, είναι αμαρτία" (Ρωμαίους 14:23).

Όμως ο Παύλος δεν εστίασε μόνο στον αδύναμο χριστιανό, αλλά και στον δυνατό. Ας θυμόμαστε ότι όλες μας οι επιλογές γίνονται μπροστά στον Θεό και ο καθένας μας θα δώσει λόγο για τον εαυτό του σ' Αυτόν (Ρωμαίους 14:12). Ωστόσο, "οι δυνατοί" χριστιανοί έχουν και μία παραπάνω ευθύνη:  θα πρέπει να προσέχουν τον αντίκτυπο που έχουν κάποιες επιλογές τους (που για τους ίδιους μπορεί να μη δημιουργούν πρόσκομμα) στη ζωή των "ασθενών" αδελφών. Και αυτό γιατί η ελευθερία μερικών γίνεται αιτία αμαρτίας και πτώσης για κάποιους άλλους, που δεν είναι δυνατοί ή δεν έχουν ξεκαθαρίσει καλά τα πράγματα  μέσα τους. 

"Επομένως, λοιπόν, ας ζητάμε εκείνα που είναι για την ειρήνη, και εκείνα που είναι για την οικοδομή τού ενός για τον άλλον" (Ρωμαίους 14:19). Νομίζω ότι οι οδηγίες του Θεού είναι αρκετές και ξεκάθαρες. Επιπλέον, εμείς σήμερα έχουμε ολόκληρο τον Λόγο του Θεού, ώστε να κατανοούμε τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στη χριστιανική συμπεριφορά.

Ξεπερνώντας το φόβο

" [...] κι εγώ και οι υπηρέτριές μου θα νηστέψουμε το ίδιο· και έτσι θα μπω μέσα στον βασιλιά, που δεν γίνεται σύμφωνα με τον νόμο· και αν χαθώ, ας χαθώ". Εσθήρ 4:16.

Θα ήθελα να επανέλθω στο θέμα του φόβου, και αυτό γιατί στη μοντέρνα εποχή που ζούμε, ο φόβος, που σαν συναίσθημα συνδέεται άρρηκτα με την πτώση του ανθρώπου, έχει επιταθεί και προσλάβει πάρα πολλές μορφές.

Σκεφτείτε για παράδειγμα πόσο θα θέλαμε να κάνουμε νέα πράγματα, αλλά φοβόμαστε να μοιραστούμε με άλλους τα όνειρά μας, τις αδυναμίες μας, ακόμη και να ζητήσουμε βοήθεια ή συμβουλή. Πρέπει να δείχνουμε ικανοί. Σκεφτείτε πόσο δυσκολευόμαστε να μοιραστούμε τα συναισθήματά μας και τις εμπειρίες μας -τι το ποιο φυσιολογικό και ανθρώπινο-, διότι κάποιος μπορεί να μας κοροϊδέψει, να μας λυπηθεί, ή και να μας κουτσομπολέψει. Πρέπει η εικόνα μας να είναι μάλλον άψογη, γι' αυτό κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Σκεφτείτε πόσο εσωστρεφείς ή καχύποπτοι μπορεί να γίνουμε, επειδή φοβόμαστε να μην πληγωθούμε. Πόσο υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματά μας και δεν αφήνουμε τίποτα να πέσει κάτω, από φόβο μήπως κάποιος άλλος πάρει το πάνω χέρι και μας εκμεταλλευτεί.

Αν κάποιος θέλει να ζήσει ευτυχισμένος, τότε θα πρέπει να μάθει να νικά τους φόβους του. Να μην περιχαρακώνεται διαρκώς για να τους αποφύγει, αλλά να τολμά και να εμπιστεύεται τον Θεό.   Θυμηθείτε την ιστορία της βασίλισσας Εσθήρ, όταν ο Μαροδοχαίος της ζήτησε να εμφανιστεί μπροστά στον βασιλιά Ασσουήρη και να μεσιτεύσει για τη σωτηρία του λαού της. Αρχικά, δεν είχε καμιά διάθεση να το κάνει, ξέροντας ότι αν παραβίαζε το βασιλικό πρωτόκολλο και εμφανιζόταν στον βασιλιά άκλητη, υπήρχε η περίπτωση να θανατωθεί (Εσθήρ 4:6-17). 

Οι φόβοι της δεν ήταν αβάσιμοι αλλά ούτε και ανυπέρβλητοι. Το ίδιο και οι δικοί μας φόβοι. Η Εσθήρ έπρεπε να αποφασίσει να αναλάβει ένα ρίσκο, αν ήθελε να σώσει τον λαό της και την ίδια της τη ζωή. Και εμείς χρειάζεται να αναλάβουμε το δικό μας ρίσκο, όταν ο  φόβος έρχεται να μας παραλύσει. Η Εσθήρ τόλμησε και πήγε μπροστά, όχι γιατί δεν είχε συνειδητοποιήσει τις συνέπειες του ρίσκου που αναλάμβανε, αλλά γιατί απέναντι στον φόβο της αντέταξε τη χάρη και τη δύναμη του Θεού που επικαλέστηκε. 

Σε όλη μας τη ζωή οι επιλογές μας θα είναι ουσιαστικά δύο: είτε να μείνουμε παγιδευμένοι μέσα στους φόβους μας και να δυστυχήσουμε .... από φόβο ή να πάμε μπροστά, επιλέγοντας να αντιμετωπίσουμε τον κάθε μας φόβο εμπιστευόμενοι τον Θεό.

Η παγίδα του φόβου

 "Ο φόβος τού ανθρώπου στήνει παγίδα· ενώ, αυτός που εμπιστεύεται στον Κύριο, θα είναι σε ασφάλεια". Παροιμίες 29:24.

Και ποιος δεν έχει δοκιμάσει το αίσθημα του φόβου; Υπάρχει ο φόβος της ανεργίας, της αρρώστιας, του χωρισμού. Αλλά υπάρχουν, επίσης, κάτι φόβοι που κάνουν μεγάλη ζημιά, χωρίς να το καταλαβαίνουμε πάντα. 

Θυμίζω τρία παραδείγματα ανθρώπων που υπέστησαν πάρα πολλά εξαιτίας των φοβικών σκέψεών τους. Πρώτον, ο βασιλιάς Σαούλ. Είχε έναν  πόλεμο μπροστά του με τους Φιλισταίους και είχε και μία εντολή από τον Σαμουήλ να περιμένει επτά μέρες. Αλλά αυτές σχεδόν τελείωναν  και ο προφήτης δεν είχε έρθει για τη θυσία. Έτσι άρχισε να ανησυχεί και βλέποντας ότι ο λαός διασκορπιζόταν από κοντά του, πρόσφερε ο ίδιος το ολοκαύτωμα. Αποτέλεσμα; Ο Θεός τον απέρριψε από βασιλιά (Α' Σαμουήλ 13:8-14).

Ένα δεύτερο πρόσωπο είναι ο Δαβίδ. Αδιάκοπα κυνηγημένος  από τον Σαούλ, κατέφυγε στη γη των Φιλισταίων για να βρει ασφάλεια. "Και ο Δαβίδ είπε μέσα στην καρδιά του: Σίγουρα μια ημέρα θα χαθώ από το χέρι τού Σαούλ· δεν υπάρχει καλύτερο για μένα, παρά να διασωθώ γρήγορα στη γη των Φιλισταίων..." (Α' Σαμουήλ 24:1). Η επιλογή του τον οδήγησε σε μεγάλες ταλαιπωρίες. Μία απ' αυτές ήταν η πυρπόληση της Σικλάγ με τις τόσο επώδυνες συνέπειες.

Κλείνοντας, ο Ιεροβοάμ, τον οποίον ο Θεός έβαλε στον θρόνο με έναν απρόσμενο τρόπο, όταν αποσχίστηκε το  βασίλειο του Ισραήλ. Από φόβο μήπως οι Ισραηλίτες επιστρέψουν τη βασιλεία στον οίκο του Δαβίδ και τον σκοτώσουν, όταν θα πήγαιναν στην Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσουν τον Θεό, έφτιαξε δύο χρυσά μοσχάρια, τα οποία ο λαός τα λάτρεψε ως θεούς . Η απιστία και οι φόβοι του Ιεροβοάμ έγιναν η αιτία μιας μεγάλης αμαρτίας, που έβλαψε το λαό και τον ίδιο ανεπανόρθωτα (Α' Βασιλέων 12:26-33).

Εμείς σήμερα έχουμε τους δικούς μας φόβους, οι οποίοι συχνά διαμορφώνονται στην πορεία ενός εσωτερικού διαλόγου με τον εαυτό μας. Ενός διαστρεβλωμένου διαλόγου βασικά, που δεν εκφράζεται πάντα λεκτικά.  Παρ' όλα αυτά, οι φόβοι μας αποτυπώνονται στις πράξεις μας και μας οδηγούν σε παγίδες. Σκεφτείτε το φόβο να αντιμετωπίσουμε  ευθέως ανθρώπους που είναι πιο δυνατοί από εμάς. Το φόβο που μας σπρώχνει σε φυγή. Το φόβο να μην εκτεθούμε ή γελοιοποιηθούμε. Το φόβο που μας σπρώχνει σε ποικίλους συμβιβασμούς. Εν ολίγοις, το φόβο που μας πληγώνει και μας ζημιώνει.

Αν ο φόβος διαμορφώνει τη συμπεριφορά μας, κινδυνεύουμε να χάσουμε πολλά. Οι λάθος σκέψεις  οδηγούν σε λάθος δρόμους  που κάποιες φορές μπορεί να είναι μη αναστρέψιμοι.