Λαοδίκεια : η εκκλησία που μιλάει στον εαυτό της

 

Η Λαοδίκεα, η τελευταία εκκλησία στην οποία ο Χριστός απευθύνει το μήνυμά Του στην Αποκάλυψη, ήταν μια πλούσια και εύρωστη εκκλησία. Εξάλλου, η πόλη της Λαοδίκειας, μέσα στην οποία είχε αναπτυχθεί η ομώνυμη εκκλησία, ήταν μια γνωστή πόλη, με πλούσια οικονομική και εμπορική δραστηριότητα και αίγλη, που αναπόφευκτα συνεπαγόταν τον πλούτο και την ισχύ της πλειοψηφίας των μελών της.

Είναι χαρακτηριστικό ότι είναι η μόνη από τις 7 εκκλησίες που μιλάει μόνη της για το μεγαλείο της. Εκφράζει άποψη για τον εαυτό της, συνεπαρμένη από τις δυνατότητες της, τα σχέδιά της, τις εξασφαλισμένες προοπτικές της, καθώς πίστευε όχι μόνο ότι ήταν πλούσια, αλλά και ότι «δεν είχε ανάγκη από τίποτα» (Αποκάλυψη 3:17).

Φαίνεται ότι τα κριτήρια της η εκκλησία της Λαοδίκειας δεν τα αντλούσε από τον λόγο του Θεού, αλλά από τα μέτρα της εποχής της, από τις αξίες με τις οποίες οι κάτοικοι της πόλης αξιολογούσαν την επιτυχία και την καταξίωση. Λοιπόν, οι πιστοί στην Λαοδίκεια είχαν ιδία άποψη για τους εαυτούς τους και μάλιστα πολύ καλή. Κανένας ίσως δεν μπορούσε να τους αμφισβητήσει. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Μια «επιτυχημένη» εκκλησία τείνει να είναι ανεξάρτητη, αυτοϊκανοποιημένη, να μη δίνει λόγο σε κανέναν, να μη δέχεται υποδείξεις ή διορθώσεις ούτε από μέσα ούτε απέξω. Μια «επιτυχημένη» εκκλησία καυχιέται. Επιπλέον, δεν ήταν δυνατόν να συγκρίνεται η Λαοδίκεια με τη εκκλησία της Σμύρνης, στην οποία φαίνεται ότι οι πιστοί ένιωθαν μικροί και λίγοι, όντας φτωχοί και θλιμμένοι (αν και ο Κύριος τούς θεωρούσε πλούσιους!).

Η χλιαρή Λαοδίκεια ήταν εμετική για τον Θεό, συν ότι ήταν ταλαίπωρη, ελεεινή, φτωχή, τυφλή και γυμνή (Αποκάλυψη 3:17). Η Λαοδίκεια είχε πρόβλημα αντίληψης και αυτοκριτικής. Ωστόσο, αν και κανένας μας δεν αγαπά κάποιον που του προκαλεί εμετό, ο Θεός το κάνει! Ο Χριστός με τεράστια υπομονή και αγάπη συμβουλεύει την ξεπεσμένη εκκλησία να μετανοήσει και να ζητήσει από Εκείνον όλα τα απαραίτητα για τη σωτηρία της (Αποκάλυψη 3.18) Ο Χριστός προειδοποιεί τη χλιαρή εκκλησία Του ότι, επειδή την αγαπάει, θα την παιδέψει (κεφ. 3:19). Τέλος, ο Χριστός στέκεται στη θύρα και χτυπά, αλλά τόσο το κάλεσμα όσο και η ανταπόκριση είναι ατομική. Ο Χριστός δεν περιμένει πλέον συντονισμένες ενέργειες από τα μέλη της εκκλησίας, όπως μια ομαδική αναζωπύρωση ή μια ομαδική συμφωνία σε αλλαγή πλεύσης. Ο Χριστός στις έσχατες μέρες απευθύνεται σε μεμονωμένα άτομα που τα καλεί σε μια ζεστή σχέση οικειότητας μαζί Του. Η απάντηση που καλούμαστε να δώσουμε είναι ατομική και όχι εκκλησιαστική ή οικογενειακή.

«Εγώ, όσους αγαπάω, τους ελέγχω και τους περνάω από παιδεία• γίνε, λοιπόν, ζηλωτής και μετανόησε. Πρόσεξε, στέκομαι στη θύρα και κρούω• αν κάποιος ακούσει τη φωνή μου, και ανοίξει τη θύρα, θα μπω μέσα σ' αυτόν, και θα δειπνήσω μαζί του κι αυτός μαζί μου» Αποκάλυψη (3. 19-20).

Πώς μπορεί ένας άσωτος γιος να μετανοήσει;

 

Ας αναρωτηθούμε πρώτα ποιοι είναι οι ρόλοι και οι σχέσεις των γονιών και των παιδιών στην παρούσα περίοδο. Λίγο έως πολύ τίποτα ξεκάθαρο και συγκεκριμένο. Όπως ακριβώς ο άνθρωπος αρέσκεται να συγχέει τα όρια και κάθε ξεκάθαρη τάξη που ο Θεός έχει καθορίσει –όχι χωρίς επώδυνες συνέπειες-, έτσι και στις σχέσεις γονιών-παιδιών.

Επειδή δουλεύω με μαθητές όλων των ηλικιών, συνεπώς συναλλάσσομαι και με γονείς, θα σας πω ότι σχεδόν όλοι, μικροί και μεγάλοι, συμβιώνουν σε μια χαρούμενη σύγχυση, σε μια ασυνέπεια και χαλαρότητα, χωρίς όρια και ξεκάθαρους κανόνες. Γεγονός που οδηγεί συχνά τη «χαρούμενη σύγχυση» σε πικρές συγκρούσεις. Ανά πάσα στιγμή ο γονιός γίνεται παιδί και το παιδί γονιός. Ανάλογα με το πώς βολεύει τους μεν και τους δε, καταστρατηγείται η εξουσία και το κύρος των γονιών από παιδιά που θέλουν να κάνουν τα αφεντικά στο σπίτι, είτε γιατί οι γονείς δεν κατανοούν τις συνέπειες είτε γιατί βολεύονται και οι ίδιοι να γίνονται παιδιά, να δέχονται εντολές, να  θεωρούνται τα «φιλαράκια» τους. Έως ότου τα ασαφή όρια κουράσουν και τους μεν και τους δε και αρχίσουν να φαίνονται σοβαρά προβλήματα. Γιατί ένα παιδί δεν θέλει να είναι πάντα «γονιός» και να έχει την ευθύνη, ούτε μπορεί να διαχειριστεί μια τέτοια κατάσταση, ακόμη κι αν συμβεί να είναι νέος ενήλικας που συμβιώνει με τους γονείς του. Επίσης, ούτε ο γονιός αποδέχεται ολοκληρωτικά το καράβι του σπιτιού να διοικείται από άπειρους ναύτες.

Στην ιστορία του άσωτου γιου έχουμε κάτι που η σημερινή εποχή δεν θα μπορούσε ποτέ να κατανοήσει και να δεχτεί. Ωστόσο, θεωρώ ότι είναι κομβικής σημασίας στην τροπή της ιστορίας. Τα ξεκάθαρα όρια. Δηλαδή, ποιος κάνει τι μέσα στο σπίτι. Ποιος έχει τον τελικό έλεγχο και την ευθύνη. Έως πού επιτρέπονται κάποια πράγματα και από ποιο σημείο και μετά κάποιος έχει ξεπεράσει τα όρια και συνεπώς  έχει ακυρώσει τη θεϊκά διατεταγμένη τάξη. Το θέμα δεν αφορά απλά στην αποτροπή συγκεκριμένων αμαρτωλών συμπεριφορών. Το θέμα αφορά ποιος έχει την ευθύνη να ορίσει πώς θα διοικηθεί γενικότερα το σπίτι, με γνώμονα την προκοπή και την ψυχική, σωματική και πνευματική ευημερία των μελών του.

Λοιπόν, πώς μπορεί ένας άσωτος γιος να μετανοήσει; Ας το πούμε πάλι: τα σαφή και ξεκάθαρα όρια είναι κομβικής σημασίας. Για τον άσωτο γιο όπως και για τον πατέρα τα πράγματα ήταν μονόδρομος. Ο πατέρας δεν θα επέτρεπε στον γιο να ζήσει όλα αυτά που ήθελε, απλά και ανέξοδα εντός σπιτιού, σαν καλά φιλαράκια που αμοιβαία κατανοούν τις ανάγκες και τις παραξενιές τους άλλου. Ο γιος δεν θα είχε όρεξη να ακούει παραινέσεις, να βλέπει τα μούτρα του πατέρα του ή ακόμη και να μαθαίνονται οι πράξεις του, εξ ου και η επιλογή της «μακρινής χώρας. Τι θα είχε συμβεί αν ο πατέρας είχε βάλει νερό στο κρασί του και είχε επιτρέψει τη σύγχυση των ορίων; Δεν μου αρέσουν οι γενικευτικοί κανόνες, διότι πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις. Ωστόσο αυτό που βλέπω εκ πείρας είναι ότι (μεταφορικά μιλώντας) όποιος δεν φεύγει, δύσκολα επιστρέφει κιόλας. Όποιος αφήνεται ελεύθερος, με κατανόηση, με υπομονή και αγάπη, χωρίς όρια, χωρίς κανένα πρέπει, χωρίς κάποιον νόμο που να τον ελέγχει- δεσμεύει, δύσκολα έρχεται στον εαυτό του. Όταν ο γονιός σου πρέπει να σου πει ότι σφάλεις, ότι χαραμίζεσαι, ότι θα μπορούσες καλύτερα και σου λέει με τη συμπεριφορά του ότι δεν τα κάνεις και τόσο τραγικά, δεν χάλασε και ο κόσμος, ό,τι μπορείς, όπως θέλεις, βέβαια, μακάρι κάποια στιγμή να καταλάβεις... Αλλά κι αν δεν καταλάβεις, δεν πειράζει. Εσύ να είσαι καλά, η σχέση σας να είναι καλά, λοιπόν, μάλλον δεν θα γίνεις ποτέ καλά, ούτε θα έρθεις στον εαυτό σου και στο σπίτι.

«Και αφού ήρθε στον εαυτό του, είπε: Πόσοι μισθωτοί τού πατέρα μου έχουν περίσσιο ψωμί, και εγώ χάνομαι από την πείνα!». Ματθαίος 15:17

Φαρισαίοι ή Φαρισαϊσμός: η πλέον κυρίαρχη τάση μέσα στην εκκλησία

«Τότε ο Ιησούς μίλησε προς τα πλήθη και προς τους μαθητές του, λέγοντας: Επάνω στην καθέδρα τού Μωυσή κάθησαν οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι· όλα, λοιπόν, όσα αν σας πουν για να τηρείτε, να τα τηρείτε και να τα κάνετε· όμως, σύμφωνα με τα έργα τους μη κάνετε· για τον λόγο ότι, λένε και δεν κάνουν» . Ματθαίος 23:1-3.

Οι Φαρισαίοι δεν έχουν φύγει από ανάμεσά μας, πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν στους κόλπους όλων των δογμάτων. Είναι εποχές που το ίδιο το σώμα των πιστών τους απομονώνει και τους αποβάλλει, λόγω του υψηλού χριστιανικού φρονήματος, του πνεύματος της αγάπης, της θυσίας και της γνησιότητας της πίστης. Εντούτοις, έρχονται  εποχές που το χριστιανικό σώμα εκπίπτει σε μια υποκριτική θεοσέβεια. Ή για να το πούμε διαφορετικά, οι «πιστοί» άνθρωποι καταλήγουν να έχουν μεν μορφή ευσέβειας,  έχουν όμως αρνηθεί τη δύναμή της», και καλό θα ήταν αυτούς τους τύπους να τους αποφεύγει κανείς (Β΄Τιμόθεο 3:5).

Πόσα «ουαί» ξεστόμισε ο Χριστός εναντίον τόσων αμαρτωλών ανθρώπων που Τον περιτριγύριζαν; Κανένα. Ποια καταδίκη πρόφερε ο Χριστός εναντίον του αμαρτωλού πλήθους που  Τον ακολουθούσε από γνήσιο ενδιαφέρον για τη διδασκαλία Του, από ανάγκη ή και από συμφέρον κάποτε; Καμιά καταδίκη. Όλα τα ουαί  Του είχαν  αποδέκτες όλους εκείνους τους υποκριτές που μια εξωτερική επάλειψη θεοσέβειας, κηρυγμάτων, λόγων και τυπικών θεάρεστων πράξεων καμουφλάριζαν την πονηριά, τα πάθη και τους εγωισμούς τους. Πόσο εύκολο ήταν να τους αμφισβητήσεις; Πόσο εύκολο να τους ξεσκεπάσεις; Όμως, ο άσκημος συμβιβασμός της ψυχής τους, η θλιβερή πραγματικότητα των επιθυμιών τους, την οποία εξευγένιζαν τηρώντας εξωτερικούς τύπους, και η συνειδητή αδιαφορία τους για όλα όσα ήξεραν ότι ήταν μέσα στο θέλημα του Θεού (και αντίθετα σ’ αυτό) επέσυρε την οργή του Χριστού.

Χρειάζεται καλά γυμνασμένα πνευματικά αισθητήρια, σαν του Χριστού, ώστε να μπορείς να διακρίνεις την υποκρισία και τη απόκλιση μεταξύ λόγων και έργων. Χρειάζεται και θάρρος να μην αποδέχεσαι ασυμβίβαστα αυτήν τη φαρισαϊκή χριστιανική τάση.  Κανείς δεν έχει την εξουσία του Χριστού να εξαπολύει  «ουαί» εδώ και εκεί σε χριστιανούς Φαρισαίους, εντελώς πιστούς στις προσωπικές τους επιθυμίες τους και εξίσου πιστούς στους τύπους της θρησκείας τους. Ωστόσο ξέρουμε ότι τα «ουαί» ισχύουν για όλους εκείνους που ακολουθούν τον δρόμο του Φαρισαϊσμού και δεν θέλουν να αλλάξουν ούτε νου αλλά ούτε και θρησκεία.

Όταν ο Χριστός συγχωρεί και δεν καταδικάζει

 

Πολλές φορές έχουμε βρεθεί εκτεθειμένοι και υπόλογοι μπροστά στα μάτια του Θεού και στα μάτια των άλλων. Μπορεί γι’ αυτό να νιώθουμε άσκημα στη συνείδησή μας, αν και η εποχή μας ρέπει στο εξής παράδοξο: Να αμαρτάνουμε και να μην ντρεπόμαστε, αλλά να βρίσκουμε άφθονες δικαιολογίες για να κρατάμε την αμαρτίας μας. Επίσης,  αντί να σιωπούμε, να εξαπολύουμε επίθεση σε όποιον προσπαθεί να μας συνετίσει. Δηλαδή, οι άλλοι είναι καλύτεροι ή μήπως δεν δικαιούμαστε να ζήσουμε όπως θέλουμε, απαλλαγμένοι από ενοχές και μη; 

Η γυναίκα που συνελήφθη επ’ αυτοφώρω να μοιχεύει και οδηγήθηκε από τους γραμματείς και  τους Φαρισαίους, στον Χριστό, ώστε Αυτός να εκφέρει τη δίκαιη κρίση Του, δεν επιτέθηκε σε κανέναν. Δεν δικαιολογήθηκε καν, ήξερε ότι είχε σφάλλει. Γνώριζε επίσης ότι η αμαρτία της αφορούσε μια ηθική παραβίαση του νόμου του Θεού, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε άλλη οπτική των πραγμάτων θα μπορούσε κανείς να επικαλεστεί. Το παράπτωμά της δεν σχετιζόταν με το ανικανοποίητο εντός ενός αποτυχημένου γάμου, τη σεξουαλική ελευθερία ή ακόμη την πατριαρχία που είχε φιμώσει τη φωνή των γυναικών και τη θέση τους στην κοινωνία... Λογικό, γιατί αν αυτή είχε μοιχεύσει, υπήρχε ταυτόχρονα κι ένας μοιχός άντρας, ο οποίος είχε απαλλαχτεί από το να φερθεί ενώπιον του Κυρίου και να υποστεί ισότιμη τιμωρία, σύμφωνα με τον νόμο του Μωυσή.

Το θαυμαστό είναι ότι ο Χριστός απαλλάσσει την αμαρτάνουσα γυναίκα από την καταδικαστική τιμωρία. Με την απάντησή Του φέρνει σε έλεγχο συνείδησης τους κατήγορούς της: ποιος από ανάμεσά τους δεν είχε παραβιάσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τις εντολές του Θεού; Εξάλλου, σύντομα ο ίδιος ο Κύριος θα έλυνε το ζήτημα της τιμωρίας, γιατί θα πλήρωνε στον σταυρό για τις αμαρτίες της γυναίκας, των κατήγορών της, όλων μας.

Θα ήθελα να ήξερα τι απέγιναν άτομα τα οποία ο Χριστός ευεργέτησε. Η Αγία Γραφή κρατά στο μεγαλύτερο μέρος της μια διακριτική σιωπή για την πορεία των ανθρώπων. Φαντάζομαι τη γυναίκα να αλλάζει ριζικά ζωή. Τη φαντάζομαι να τη συνεπαίρνει τόσο η συνάντησή της με τον Χριστό, ώστε να τις αφαιρέσει κάθε ενδιαφέρον για ωραιοπάθεια, φλερτ, επιτυχίες στο αντίθετο φύλο, ανταγωνισμούς. Τη φαντάζομαι να στρέφει την καρδιά της σε άλλες αξίες και επιλογές, σε άλλους πόθους, σε άλλους στόχους. Όταν ο Χριστός σε συγχωρεί και δεν σε καταδικάζει, είναι παράλογο να γυρίζεις πίσω, σαν τον σκύλο που «γύρισε ξανά στο δικό του ξέρασμα» και σαν το γουρούνι που αφού λούστηκε «γύρισε ξανά στο κύλισμα του βούρκου» (Α΄Πέτρου 2:22). Έτσι δεν είναι;